Obowiązek uiszczania tzw. abonamentu radiowo-telewizyjnego został ustalony w przepisach ustawy z dnia 21 kwietnia 2005 roku o opłatach abonamentowych.
Abonament ten pobiera się za używanie odbiorników radiofonicznych i telewizyjnych, przy czym za osobę, która używa wskazanych urządzeń uważa się każdego, kto taki odbiornik posiada i którego stan umożliwia natychmiastowy odbiór programu.
Co to oznacza?
Powyższe oznacza, że Ustawa nakłada dwa obowiązki:
1) każdy kto nabywa odbiornik radiofoniczny lub telewizyjny musi zarejestrować to urządzenie w ciągu 14 dni od dnia jego nabycia, za pośrednictwem placówki Poczty Polskiej albo Internetu,
2) każda osoba posiadająca taki odbiornik zobowiązana jest do uiszczania opłat abonamentowych.
Termin wnoszenia opłat wyznaczony jest dokonaną rejestracją. Obowiązek uiszczania opłat abonamentowych będzie więc trwać dopóty, dopóki odbiornik nie zostanie wyrejestrowany. Tytułem przykładu, wymeldowanie się spod danego adresu czy długotrwałe przebywanie za granicą nie powodują samo w sobie wygaśnięcia tego obowiązku, lecz spowoduje to dopiero faktyczne wyrejestrowanie odbiornika.
Sądy administracyjne potwierdzają powyższe i stoją co do zasady na stanowisku, że „zarejestrowanie odbiornika bez jego późniejszego wyrejestrowania stanowi wystarczającą przesłankę istnienia obowiązku uiszczania opłat za jego używanie (opłata abonamentowa), który podlega egzekwowaniu w trybie egzekucji administracyjnej obowiązków o charakterze pieniężnym” (Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 20 marca 2019 r. w sprawie I GSK 928/18).
Należy również zwrócić uwagę na sytuację dochodzenia ewentualnych roszczeń związanych z koniecznością zapłaty zaległych opłat abonamentowych przez wierzyciela. Jeżeli bowiem abonent kwestionuje zasadność żądania i twierdzi, że obowiązek uiszczania abonamentu radiowo-telewizyjnego ustał, to właśnie abonent powinien wykazać fakt, iż dokonał wyrejestrowania odbiornika RTV (tak np. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 12 maja 2020 r. w sprawie I SA/Gl 197/20).
Tym niemniej, należy również zaznaczyć, że z kolei obowiązkiem wierzyciela jest „udowodnienie w sposób niebudzący wątpliwości, że dany odbiornik RTV został zarejestrowany, co dopiero stanowi podstawę żądania uiszczenia opłaty abonamentowej od jego posiadacza.” (Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 3 października 2018 r. w sprawie III SA/Wr 764/17).
Może się zdarzyć, że za zaistniałą zaległością w płatnościach opłat abonamentowych stoją tzw. sytuacje wyjątkowe. Wówczas Ustawa przyznaje możliwość ubiegania się przez zobowiązanego o umorzenie lub rozłożenie na raty zaległości w płatności tych opłat. Cytując treść art. 10 ust. 1 Ustawy: „W wyjątkowych sytuacjach, jeżeli przemawiają za tym szczególne względy społeczne lub przypadki losowe, Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji może umorzyć lub rozłożyć na raty zaległości w płatności opłat abonamentowych, odsetki za zwłokę w ich uiszczaniu, opłatę, o której mowa w art. 5 ust. 3, oraz odsetki za zwłokę w jej uiszczeniu”.
Instytucja ta jednakże jest instytucją fakultatywną, co oznacza, że Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji, po rozpatrzeniu wniosku, ma możliwość umorzenia należności lub rozłożenia jej na raty, jednakże nie ma takiego obowiązku w tym przypadku.
Kategoria zaś „wyjątkowych sytuacji, za którymi przemawiają szczególne względy społeczne lub wypadki losowe” jest kategorią ocenną i bardzo szeroką, która tym samym wymaga każdorazowo indywidualnej interpretacji.