Categories
kupujący rękojmia sprzedawca sprzedaż umowa sprzedaży wada fizyczna wada prawna

Rękojmia za wady rzeczy sprzedanej. Problem przejścia uprawnień z tytułu rękojmi.

Kodeks cywilny w treści przepisu art. 556 przewiduje ogólną zasadę, w myśl której Sprzedawca jest odpowiedzialny względem kupującego, jeżeli rzecz sprzedana ma wadę fizyczną lub prawną (rękojmia). Oznacza to, że w razie, gdy nabyta przez kupującego rzecz ma wadę – kupujący posiada określone uprawnienia względem sprzedawcy, celem ochrony swojego interesu.

                Poniżej, na potrzeby niniejszego artykułu, wyjaśnimy niektóre pojęcia: sprzedaż (umowa sprzedaży), sprzedawca, kupujący, wada fizyczna, wada prawna, konsument.

Sprzedaż. Umowa sprzedaży. Przez umowę sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę. Sprzedaż jest więc czynnością prawną o charakterze ekwiwalentnym, tzn., że co do zasady sprzedana rzecz (jej jakość, cechy, właściwości) odpowiada wartości (wysokości) zapłaconej za nią ceny.

Sprzedawca. To podmiot, osoba będąca stroną umowy sprzedaży. Co
do zasady może być to każdy podmiot – zarówno osoba fizyczna, jak i prawna, jak też jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, której ustawa przyznaje zdolność prawną.

Kupujący. Podobnie, jak wyżej, to podmiot będący stroną umowy sprzedaży.

Wada fizyczna rzeczy. Wada fizyczna to niezgodność rzeczy sprzedanej z umową. W szczególności, sprzedana rzecz jest niezgodna z umową, jeżeli:

  • nie ma właściwości, które rzecz tego rodzaju powinna mieć ze względu na cel w umowie oznaczony albo wynikający z okoliczności lub przeznaczenia;
  • nie ma właściwości, o których istnieniu sprzedawca zapewnił kupującego, w tym przedstawiając próbkę lub wzór;
  • nie nadaje się do celu, o którym kupujący poinformował sprzedawcę przy zawarciu umowy, a sprzedawca nie zgłosił zastrzeżenia co do takiego jej przeznaczenia;
  • została kupującemu wydana w stanie niezupełnym.

 Wada prawna przedmiotu sprzedaży. Wada prawna występuje, jeżeli rzecz sprzedana stanowi własność osoby trzeciej albo jeżeli jest obciążona prawem osoby trzeciej, a także jeżeli ograniczenie w korzystaniu lub rozporządzaniu rzeczą wynika z decyzji lub orzeczenia właściwego organu. W przypadku sprzedaży prawa wadą prawną jest także brak istnienia prawa sprzedanego.

Konsument. Osoba fizyczna dokonująca z przedsiębiorcą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową.

Rękojmia za wady przy sprzedaży. Uprawnienia Kupującego. Przesłanką do odpowiedzialności sprzedawcy z tytułu rękojmi jest istnienie wady fizycznej, tj. niezgodności towaru z umową lub istnienie wady prawnej. Odpowiedzialność sprzedawcy z tytułu rękojmi to rodzaj zabezpieczenia interesów kupującego, który swoje zakupy opiera na przekonaniu istnienia ekwiwalentności, tj. że wartość rzeczy sprzedanej odpowiada wysokości ceny uiszczonej za tę rzecz.

Sprzedawca jest odpowiedzialny z tytułu rękojmi za wady fizyczne, które istniały w chwili przejścia niebezpieczeństwa na kupującego lub wynikły z przyczyny tkwiącej w rzeczy sprzedanej w tej samej chwili. Oznacza to, że sprzedawca odpowiada za wady (ich przyczyny) powstałe najpóźniej do chwili wydania rzeczy sprzedanej. Wykazanie faktu istnienia wady lub ich przyczyn w rzeczy w chwili wydania rzeczy, obciąża kupującego, przy czym jeżeli kupującym jest konsument, a wada fizyczna została stwierdzona przed upływem roku od dnia wydania rzeczy sprzedanej, domniemywa się, że wada lub jej przyczyna istniała w chwili przejścia niebezpieczeństwa na kupującego.

Domniemanie to oznacza, że jeżeli dana osoba zakupiła rzecz jako konsument i przed upływem roku od wydania tej rzeczy ujawniła się wada fizyczna – nie musi ona wykazywać, że wada ta istniała już w chwili wydania rzeczy.

Przykład: Pani Kamila w dniu 1.01.2020 r. nabyła stół w sklepie meblowym X – do swojego prywatnego mieszkania. W dniu 15.06.2020 r. zauważyła wadę. Pani Kamila może zwrócić się do sprzedawcy (sklepu meblowego) z odpowiednim żądaniem bez wykazywania, że wada ta (przyczyna wady) istniała już w momencie wydania jej tego stołu.

Odpowiedzialność z tytułu rękojmi nie jest również uzależniona od wystąpienia po stronie kupującego szkody wskutek zawarcia lub wykonania umowy sprzedaży. Także wykonanie uprawnień z tytułu przyznanej kupującemu gwarancji nie wyłącza dochodzenia roszczeń z tytułu rękojmi.

Sprzedawca odpowiada z tytułu rękojmi, jeżeli wada fizyczna rzeczy ruchomej zostanie stwierdzona przed upływem dwóch lat od dnia wydania rzeczy kupującemu.

Uprawnienia Kupującego z tytułu rękojmi. Celem wykonania uprawnień przez Kupującego jest zlikwidowanie braku ekwiwalentności świadczeń wynikającego z wadliwości rzeczy, w stosunku do uiszczonej ceny. Zasadniczo, w razie zaistnienia wady, Kupujący może skorzystać z następujących uprawnień:

– żądanie obniżenia ceny,

– żądanie usunięcia wady,

– żądanie wymiany rzeczy na wolną od wad,

– prawo odstąpienia od umowy.

Co do zasady Kupujący ma prawo wyboru jednego uprawnienia.

 Zagadnienie problemu przejścia uprawnień z tytułu rękojmi.

                Przykład: Pani Kamila nabyła od XY – osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą zajmującą się sprzedażą i serwisem artykułów gospodarstwa domowego – nowy ekspres do kawy. Z kolei XY nabywał artykuły od sprzedawcy A sp. z o.o.

Od samego początku używany przez panią Kamilę ekspres działał wadliwie. Po dwóch miesiącach szukania przyczyny wadliwego działania, zwróciła się z problemem do sprzedawcy, tj. XY, z informacją, że chce zareklamować produkt, bez wskazania z jakiego uprawnienia chce skorzystać. XY poinformował panią Kamilę, że to nie on jest odpowiedzialny za wadę towaru, lecz „sprzedawca główny”, to jest podmiot A sp. z o.o., od którego XY nabywa produkty i że to do niego powinna zwrócić się pani Kamila.

Czy stanowisko XY jest słuszne?

W pierwszej kolejności należy przyjrzeć się stosunkowi prawnemu, jaki łączy panią Kamilę, XY oraz A sp. z o.o. Pani Kamila i XY zawarli umowę sprzedaży, w ramach której stanowią oni odpowiednio – Kupującego i Sprzedawcę, czyli strony umowy. To na tych podmiotach spoczywają prawa i obowiązki odnoszone do umowy sprzedaży ekspresu do kawy, w tym także obowiązki i uprawnienia związane z rękojmią za wady rzeczy sprzedanej. Rękojmia bowiem to odpowiedzialność sprzedawcy za nienależyte wykonanie umowy, jaką zawarł z Kupującym. Jest to odpowiedzialność niezależna od winy i wiedzy sprzedawcy, a podstawowym warunkiem tej odpowiedzialności jest właśnie zawarcie umowy sprzedaży oraz jej nienależyte wykonanie przez sprzedawcę. Rękojmia za wady rzeczy sprzedanej jest to więc instytucja ściśle związana z konkretną umową sprzedaży i dotyczy stron tej konkretnej umowy.

                Nie miał zatem racji sprzedawca XY, twierdząc, że pani Kamila powinna udać się ze swoimi żądaniami do sprzedawcy, od którego XY nabył sprzęt AGD. O ile strony (tu: pani Kamila i XY) nie zawarły odrębnej umowy, na mocy której dokonano by przelewu praw wynikających z rękojmi przysługujących pierwotnemu nabywcy od pierwotnego sprzedawcy na kupującego (tutaj: przelew praw XY na panią Kamilę), to rękojmię i wynikające z niej uprawnienia należy wiązać ze stosunkiem prawnym, którego źródłem jest umowa sprzedaży.

                Co do zasady zatem, uprawnienia z rękojmi przysługują więc kupującemu tylko względem sprzedawcy, z którym zawarł on umowę sprzedaży.

Źródła:

– Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny

– R. Trzaskowski [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Tom IV. Zobowiązania. Część szczegółowa, wyd. II, red. J. Gudowski, Warszawa 2017

– D. Bierecki [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. J. Ciszewski, P. Nazaruk, Warszawa 2019

– Uchwała SN(7) z 5.02.2004 r., III CZP 96/03, OSNC 2004, nr 6, poz. 88.